Για το πώς οδηγήθηκε η Ελλάδα στο πρώτο Μνημόνιο, τα λάθη που έγιναν από τις ελληνικές κυβερνήσεις και την ταραγμένη περίοδο 2009-2015 με τις παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις που γίνονταν σε Αθήνα, Βρυξέλλες και Ουάσινγκτον μίλησε στο enikos.gr o Oµότιµος Kαθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονοµίας του Παντείου Πανεπιστηµίου, Παναγιώτης Ρουμελιώτης.

Στην Εύη Απολλωνάτου

Ως αναπληρωτής εκτελεστικός διευθυντής του ΔΝΤ, από τον Μάρτιο του 2010 έως τον Δεκέμβριο του 2011, έζησε από κοντά την είσοδο της χώρας μας στο πρόγραμμα διάσωσης. Είναι κάθετος ότι υπήρχε και άλλος δρόμος πλην του Μνημονίου και αναλύει δύο διαφορετικές επιλογές, τις οποίες η τότε ελληνική κυβέρνηση απέρριψε.

«Η πρώτη λύση είναι αυτή που πρότεινα στον Παπακωνσταντίνου, την οποία απέρριψε, την πρόταση Σάλλα να μειωθεί το έλλειμμα στο χρέος μέσα από την αγορά ομολόγων του ελληνικού δημοσίου από δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Βεβαίως την απέρριψε. Θα ήταν ένα πολύ καλό μέτρο για να μειωθεί το χρέος περίπου στο 90%», λέει ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης.

Σε ερώτηση γιατί απορρίφθηκε αυτή η επιλογή ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης απαντά: «Λες και ήθελαν οπωσδήποτε να εκδικηθούν την προηγούμενη κυβέρνηση με το να εκδικηθούν ταυτόχρονα και την Ελλάδα. Αυτή είναι η άποψη μου. Δεν είχαν γνώση της κατάστασης και γι’ αυτό και απέρριψαν αυτή την πρόταση. Η δεύτερη πρόταση είναι αυτή που έκανε ο Στρος Καν. Ότι έπρεπε να γίνει το συντομότερο η αναδιάρθρωση του χρέους. Και αυτή την απέρριψαν. Τώρα τα όσα λένε είναι παραμύθια».

Και συνεχίζει: «Εμένα την επομένη της έγκρισης του προγράμματος με κάλεσε ο Στρος Καν και μου είπε: Πρέπει να πεις στον Πρωθυπουργό σου να ζητήσει άμεσα την αναδιάρθρωση. Πέρα βρέχει. Ο Παπακωνσταντίνου αντίθετος μέχρι σήμερα με την όποια αναδιάρθρωση. Ο Παπανδρέου σε κάποια φάση είπε: Εμείς θέσαμε το θέμα της αναδιάρθρωσης. Αλλά πώς το έθεσε το θέμα ενώ ο Υπουργός Οικονομικών ήταν αντίθετος; Δεν γίνεται αυτό. Εν πάση περιπτώσει εγώ τα μετέφερα αυτά. Αυτοί δεν άκουγαν μέχρι την τελευταία στιγμή», λέει ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης.

Επαναλαμβάνει ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους καθυστέρησε 1,5 χρόνο και επειδή οι Ευρωπαίοι ήθελαν να μειώσουν την έκθεση των γαλλικών και των γερμανικών τραπεζών στα ελληνικά ομόλογα και τις ζημιές που θα υφίσταντο. «Εν κατακλείδι ο Τρισέ ήθελε να προστατεύσει τις γαλλικές τράπεζες, οι Γερμανοί τις γερμανικές τράπεζες αλλά κυρίως ο Τρισέ, όπως είπε και η Μέρκελ. Η Μέρκελ την συζητούσε την αναδιάρθρωση του χρέους. Γιατί; Γιατί είχε καλές επαφές με τον Στρος Καν. Είχε καλή χημεία μαζί της και ο Στρος Καν μιλούσε από την αρχή για την αναδιάρθρωση του χρέους αλλά ο Σόιμπλε δεν ήθελε για να τιμωρήσει (σ.σ. την Ελλάδα) ή να προστατεύσει τις γερμανικές τράπεζες. Ο Τρισέ δεν ήθελε για να προστατεύσει τις γαλλικές τράπεζες, επικαλούμενος δήθεν το καταστατικό της ΕΚΤ να μην αγοράζει ομόλογα κλπ.», αναφέρει ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης.

Επιπλέον μιλάει για το 2015 και την επιβολή των capital controls. «To 2015 όταν ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία νομίζω ήταν απροετοίμαστος, τελείως απροετοίμαστος να αντιμετωπίσει, αν θέλετε την κατάσταση», σημειώνει ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης.

«Δεν είχαν κατανοήσει και αυτό ήταν το τραγικό ότι εάν πας σε μία διαπραγμάτευση με μαξιμαλιστικές απαιτήσεις οι άλλοι θα αντιδράσουν με μαξιμαλιστικά μέτρα. Δηλαδή είχαν ένα όπλο τότε ότι θα σε πετάξουν έξω από την ευρωζώνη, θα σε αναγκάσουν να φύγεις από την ευρωζώνη. Πώς; Αυτό που έκαναν, σταματώντας την χρηματοδότηση από την ΕΚΤ και γι’ αυτό φτάσαμε και στα capital controls. Δηλαδή οι μαγκιές πλέον δεν περνούσαν», τονίζει ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης.

Μάλιστα εξηγεί ότι εκείνη την περίοδο ο τότε Πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας του τηλεφώνησε και του ζήτησε να συνοδεύσει τον τότε Υπουργό Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη, ο οποίος υποστήριζε ότι δεν πρέπει να πληρωθεί η δόση στο ΔΝΤ, στην Ουάσινγκτον για συνάντηση με την τότε επικεφαλής Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρντ.

«Ο Βαρουφάκης ανένδοτος, ήθελε να μην πληρώσει την δόση. Φτάνουμε στην Ουάσινγκτον. Ο Τσίπρας να παίρνει συνεχώς τηλέφωνο γιατί προφανώς τον φοβόταν, τον Βαρουφάκη, μήπως επιμείνει στην άποψη του. Και μπαίνουμε. Ήταν απόγευμα εκεί, ώρα Ουάσινγκτον. Μας δέχεται η Λαγκάρντ με τον Πολ Τόμσεν. Ήμουν εγώ με τον Βαρουφάκη και αρχίζει ο Βαρουφάκης να λέει ότι δεν θα πληρώσουμε αυτή την δόση. Και του απαντάει η Λαγκάρντ ακριβώς αυτό που είπα εγώ στον Τσίπρα. Λέει: «Με όλη την καλή θέληση εγώ είμαι δεσμευμένη, πρέπει το αργότερο σε μία εβδομάδα να ενημερώσω το ΔΝΤ και αυτό σημαίνει πτώχευση της Ελλάδος. Και για να είμαι ειλικρινής δεν θα το κάνω μέσα σε μία εβδομάδα θα το κάνω σε τρεις μέρες». Πετάγομαι εγώ, την ήξερα κιόλας, λέω «κάντε το σε μία εβδομάδα όπως λέει το καταστατικό, τι θέλετε να το κάνετε σε τρεις μέρες;», λέει ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης.

«Τέλος πάντων έληξε η συζήτηση εκεί. Πήρε το μήνυμα ο Βαρουφάκης και τελικά τα πληρώσαμε για να μην πτωχεύσουμε. Αυτά όλα δείχνουν την απροετοιμασία που υπήρχε. Δεν παίζεις με τους διεθνείς οργανισμούς. Έχουν κάνει λάθη, τραγικά λάθη και έχουν οδηγήσει την Ελλάδα σε λάθος προγράμματα, με λάθος μνημόνια. Έχουν ευθύνη και αυτοί, πολύ μεγάλη ευθύνη», καταλήγει ο Παναγιώτης Ρουμελιώτης.

Ολόκληρη η συνέντευξη του Παναγιώτη Ρουμελιώτη στο enikos.gr:

-Να ξεκινήσουμε από το πότε καταλάβαμε ότι υπήρχε πρόβλημα με τα δημοσιονομικά της χώρας;

Πολύ νωρίτερα από τις αρχές του 2009.Όταν το ΔΝΤ αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχαν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τα διευρυνόμενα δημοσιονομικά ελλείμματα. Και, βέβαια, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είχε αυξηθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ και καλούσαν και οι δύο αυτοί οργανισμοί την ελληνική πλευρά να πάρει άμεσα μέτρα για να περιοριστούν αυτά τα δύο ελλείμματα, τα «δίδυμα» ελλείμματα.

Η τότε κυβέρνηση πήρε κάποια αποσπασματικά μέτρα, όχι διαρθρωτικά μέτρα και αποφασιστικού χαρακτήρα προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής μείωσης των ελλειμμάτων και στη συνέχεια κατανοώντας την κρισιμότητα της κατάστασης ζήτησε ο τότε Πρωθυπουργός μία συναίνεση με την τότε αντιπολίτευση, το ΠΑΣΟΚ, γύρω από τα μέτρα που θα έπρεπε να παρθούν προκειμένου να αντιμετωπιστούν αυτά τα «δίδυμα» ελλείμματα.

Δυστυχώς η τότε αξιωματική αντιπολίτευση αρνήθηκε την οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από αυτά τα θέματα και έτσι οδηγηθήκαμε στις εκλογές. Και αντιθέτως, υποσχέθηκε η τότε αξιωματική αντιπολίτευση πράγματα, τα οποία ήταν ανέφικτα να γίνουν λόγω της δημοσιονομικής κατάστασης που θα είχε να αντιμετωπίσει.

– Άρα λέτε ότι επιβαρύνθηκε η οικονομία από τις εκλογές;

Νομίζω ότι επιβαρύνθηκε. Νομίζω ότι σωστά έπραξε τότε ο Πρωθυπουργός και ζήτησε μάλιστα την εφαρμογή έκτακτων μέτρων από την Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, κάτι το οποίο, βεβαίως, ήταν σε βάρος του κυβερνώντος κόμματος. Και επειδή τα μέτρα αυτά θα ήταν αυστηρά ζήτησε πλέον μία νέα ανανεωμένη εντολή από τον κόσμο.

Άρα η κατάσταση άρχισε να χειροτερεύει από τις αρχές του 2009. Φτάσαμε στο απροχώρητο και κηρύχθηκαν οι εκλογές του 2009. Εκλέχθηκε η νέα κυβέρνηση με σύνθημα τα «λεφτά υπάρχουν», ενώ δεν υπήρχαν τα λεφτά και όχι μόνο αυτό, καθώς, αν και έλεγαν ότι υπάρχει δημοσιονομικό πρόβλημα -και μάλιστα κάθε λίγο και λιγάκι, δια στόματος του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Οικονομικών, το έλλειμμα όλο και ανέβαινε- ταυτοχρόνως, για να είναι συνεπείς με τις προεκλογικές τους εξαγγελίες, προχώρησαν και σε παροχές που δεν μπορούσαν να μην χειροτερεύσουν τη δημοσιονομική κατάσταση, αν εφαρμόζονταν. Και εφαρμόστηκαν.

– Άρα λέτε ότι χάθηκε χρόνος; Γι’ αυτό αναζητήθηκε η λύση του ΔΝΤ επειδή ακριβώς τρέξαμε τελευταία στιγμή να λύσουμε το πρόβλημα; Γιατί δεν επιλέξαμε να είναι ευρωπαϊκή η απάντηση στο πρόβλημα;

Πολύτιμος χρόνος. Πρέπει να παραδεχθούμε ότι αυτή ήταν μία πρωτόγνωρη κατάσταση. Ούτε η Ε.Ε. την είχε αντιμετωπίσει μετά την καθιέρωση του ευρώ ούτε και οι ελληνικές αρχές, δηλαδή η κυβέρνηση, είχε αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος και την κρισιμότητα της κατάστασης. Άρα πιστεύω ότι χάθηκε πολύτιμος χρόνος.

Πρώτον γιατί οι Βρυξέλλες πήγαν by the book (σ.σ. με βάση τους κανονισμούς) και ζήτησαν από την ελληνική κυβέρνηση να παρουσιάσει ένα πρόγραμμα προσαρμογής. Το πρόγραμμα αυτό καθυστέρησε να υποβληθεί. Υποβλήθηκε και εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 2010. Και επίσης δεν είχε κατανοήσει τότε η κυβέρνηση ότι υπήρχε θέμα βιωσιμότητας του χρέους. Και γι’ αυτό και δεν ζητούσε τίποτα από την Ε.Ε., όπως είπε και η Μέρκελ τις προάλλες.

Τώρα για να απαντήσω πώς ενεπλάκη το Ταμείο. Είναι προφανές ότι μπροστά στην αδυναμία της Ε.Ε. να δώσει μία άμεση απάντηση στο θέμα, στην αδυναμία την δική μας να ζητήσουμε κάτι συγκεκριμένο από την Ε.Ε., περιοριστήκαμε μόνο να προετοιμάσουμε ένα πρόγραμμα, το οποίο υποβλήθηκε, εγκρίθηκε αλλά οι αγορές δεν πείστηκαν. Γιατί οι αγορές ήξεραν πολύ καλά ότι το πρόβλημα ήταν το χρέος. Δεν πας να δανείσεις μία χώρα, η οποία δεν θα μπορέσει να ξεπληρώσει το χρέος της. Γι’ αυτό και υπήρχε και ένας όρος στο ΔΝΤ ότι δεν θα δανείζουμε χώρες που το χρέος τους δεν είναι βιώσιμο. Η κυβέρνηση γνώριζε ότι η κατάσταση χειροτερεύει μέρα με την μέρα γιατί αυξάνονταν τα επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας.

Όμως μέχρι και τον Φεβρουάριο η Ελλάδα δεν είχε αποκλειστεί από τις αγορές. Δηλαδή τα επιτόκια δεν είχαν φτάσει σε τέτοιο επίπεδο που να καταστούν απαγορευτικά για τον δανεισμό της Ελλάδας. Η Ελλάδα δανείστηκε νομίζω Γενάρη, Φλεβάρη ένα ποσό. Της προσέφεραν 25 δισ. ευρώ. Πήρε τα μισά, ενώ θα μπορούσε να τα είχε πάρει όλα για να κερδίσει χρόνο στις διαπραγματεύσεις και να μην φτάσουμε στο χείλος του γκρεμού.

– Ποιο ήταν, λοιπόν, το κομβικό σημείο που μας οδηγεί στο ΔΝΤ;

Το κομβικό σημείο είναι ότι η Ε.Ε, το Eurogroup κατάλαβε με καθυστέρηση ότι δεν έφτανε το πρόγραμμα αυτό που παρουσίασε η Ελλάδα για να πειστούν οι αγορές, να διατηρήσουν τα επιτόκια σε χαμηλό επίπεδο, διότι το χρέος δεν ήταν βιώσιμο. Από εκεί και έπειτα εμείς δεν ζητούσαμε αναδιάρθρωση του χρέους και μου κάνει και εντύπωση ότι μέχρι και σήμερα ο πρώην Υπουργός Οικονομικών, ο Παπακωνσταντίνου υπερασπίζεται την μη αναδιάρθρωση του χρέους στο βιβλίο του. Γι’ αυτόν δεν υπήρχε θέμα αναδιάρθρωσης και δεν έπρεπε να γίνει αναδιάρθρωση. Βέβαια το θέμα ήταν γνωστό στην Ε.Ε., εμείς δεν θέλαμε να το δούμε, όταν γίνονταν ταυτόχρονα οι συζητήσεις με την Ε.Ε. και με το ΔΝΤ.

Γιατί είχαν γίνει ανεπίσημες συζητήσεις με το Ταμείο και την ελληνική κυβέρνηση. Από τα τέλη του 2009 είχε έρθει ήδη μία αποστολή του ΔΝΤ, όχι μετά από αίτημα της Ελλάδας για να στηρίξει το Ταμείο χρηματοδοτικά την Ελλάδα, αλλά για να προετοιμάσει το έδαφος για κάτι τέτοιο, για μια τέτοια πιθανότητα. Είχαν έρθει και είχαν εξετάσει τα δημοσιονομικά, είχαν εξετάσει τα διαρθρωτικά προβλήματα.

– Άρα είχαν έρθει έπειτα από πρόσκληση δική μας;

Προφανώς γιατί υπήρχε και μία συζήτηση τότε ότι εμείς δεν ζητήσαμε το ΔΝΤ, η Μέρκελ το ζήτησε. Αλλά βασικά πριν καν συζητήσει το ΔΝΤ στο επίπεδο της Ε.Ε., η αποστολή είχε έρθει προφανώς με αίτημα δικό μας. Γιατί κατά την άποψη μου ήταν ένα εκβιαστικό δίλημμα που έθεσε η Ελλάδα στους εταίρους, που αδρανούσαν να πάρουν κάποια μέτρα για την Ελλάδα εντάξει; Είτε θα μας δώσετε εσείς μία στήριξη είτε θα πάμε στο ΔΝΤ. Από εκεί πιάστηκε η Μέρκελ όταν τελικά καταλήξαμε σε μία συμφωνία να πει: Ωραία καταλήξαμε σε μία συμφωνία, αλλά εμείς δεν έχουμε την εμπειρία για προγράμματα προσαρμογής. Την εμπειρία την έχει το ΔΝΤ. Άρα πρέπει να μπει και το ΔΝΤ μέσα στην υπόθεση.

-Άρα και η Μέρκελ ήθελε το ΔΝΤ;

Βεβαίως το ήθελε. Αυτή το υπέβαλε. Σε τελική φάση είπε: Προϋπόθεση να συμμετάσχει και το ΔΝΤ.

-Ρωτώ γιατί πρόσφατα και σε συνέντευξη της η Μέρκελ έλεγε ότι την πίεζε πολύ ο Πρόεδρος Ομπάμα. Γιατί πιστεύετε ότι οι Αμερικανοί της ασκούσαν τότε πίεση;

Οι Αμερικανοί ήθελαν να κλείσει γρήγορα το θέμα το ελληνικό γιατί είχαν βιώσει μία πρωτόγνωρη κρίση, χρηματοπιστωτική κρίση το 2008 με αποτέλεσμα να πτωχεύσουν τράπεζες, να αναγκαστεί το Δημόσιο να στηρίξει τις τράπεζες αυτές με δημόσιο χρήμα. Και πίστευαν ότι αν μία χώρα που συμμετέχει στην ευρωζώνη υποστεί μία κρίση, μπορεί να συμπαρασύρει όλο το σύστημα, όπως η Lehman Brothers. Ήταν μία μικρή τράπεζα σε σχέση με το τραπεζικό σύστημα της χώρας αλλά συμπαρέσυρε όλο το σύστημα. Αυτό φοβούνταν οι Αμερικανοί. Γι’ αυτό πίεζαν τους Ευρωπαίους να πάρουν άμεσα μέτρα, γιατί και αυτοί είχαν καθυστερήσει να πάρουν μέτρα, το θυμάστε το 2008, και το πλήρωσαν πολύ ακριβά. Ο λογαριασμός αυξήθηκε πάρα πολύ.

Άρα πίεζαν πάρα πολύ οι Αμερικάνοι τους Ευρωπαίους να πάρουν έγκαιρα τα μέτρα που έπρεπε. Δεν ήταν αντίθετοι με την συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας. Αντιθέτως ήταν πάρα πολύ θετικοί. Στις συζητήσεις που είχα εγώ με τους Αμερικανούς συναδέλφους στο Ταμείο ήταν πάντα υποστηρικτικοί, αλλά εν κατακλείδι εμείς θέλαμε αρχικά την εμπλοκή του ΔΝΤ, απλώς για να πιέσουμε τους Ευρωπαίους να πάρουν κάποιες αποφάσεις σχετικά με το πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας. Το εκμεταλλεύτηκε η κυρία Μέρκελ αυτό και στην τελική φάση ζήτησε επίμονα την συμμετοχή του Ταμείου για να εγκρίνει το πρόγραμμα.

-Στην πορεία, όμως, φάνηκε ότι το πρόγραμμα του ΔΝΤ είχε λάθη, με την σκληρή λιτότητα, την εσωτερική υποτίμηση. Η γνώμη σας είναι ότι είναι ένα πρόγραμμα που μπορούσε να εφαρμοστεί ή δεν είχαμε τελικά άλλη λύση τότε;

Όπως σας είπα οι Ευρωπαίοι τότε δεν είχαν μηχανισμό αντιμετώπισης μίας κρίσης χρέους. Όπως είπε και η Μέρκελ τις προάλλες, το ευρώ είχε σχεδιαστεί ώστε η κάθε χώρα να είναι υπεύθυνη για τα δημοσιονομικά της και να μην φτάνουμε στον εκτροχιασμό. Εντάξει; Άρα έπρεπε η χώρα να πάρει τα μέτρα.

Για πρώτη φορά, όμως, η Ευρώπη, η ευρωζώνη βρέθηκε μπροστά σε μία κατάσταση πρωτόγνωρη. Δεν είχε μηχανισμό, όπως έχει το Ταμείο, για να αντιμετωπίσει μία τέτοια κρίση. Έπρεπε να φτιάξει τον μηχανισμό. Και επειδή δεν υπήρχε μηχανισμός και χρειαζόταν χρόνος για να φτιαχτεί αυτός ο μηχανισμός, αποφάσισαν να στηρίξουν με διμερή δάνεια την Ελλάδα, τα οποία δημιούργησαν πολλά πολιτικά προβλήματα σε πολλές χώρες. Έτσι; Για να περάσουν από τα κοινοβούλια, τα επιτόκια, πότε θα επιστραφούν, εγγυήσεις κλπ.

-Το ερώτημα που προκύπτει είναι αν θα μπορούσε τότε να είχε βρεθεί μία λύση μέσω της ΕΚΤ;

Θα μπορούσε, μπορούσε. Θα μπορούσε κάλλιστα, παραδείγματος χάρη, να γίνει αυτό που έγινε μετά με τον κορονοϊό και η ΕΚΤ να αγοράσει ομόλογα του ελληνικού δημοσίου από την δευτερογενή αγορά, αυτό που έκανε ο Ντράγκι πολύ αργότερα. Αλλά τότε πρόεδρος της ΕΚΤ ήταν ο Τρισέ, ο οποίος ήταν ενάντια στην οποιαδήποτε έμμεση χρηματοδότηση ενός κράτους μέλους της ευρωζώνης, διότι αυτό, κατά την άποψη του, θα καταστρατηγούσε το καταστατικό της ΕΚΤ. Το καταστατικό έλεγε ότι απαγορεύεται η ΕΚΤ να αγοράσει η ίδια ομόλογα από το ελληνικό κράτος, όχι να αγοράσει από την δευτερογενή αγορά. Πράγμα το οποίο έκανε στην συνέχεια (σ.σ. η ΕΚΤ την εποχή του κορονοϊού) χωρίς να υπάρξει κανένα απολύτως πρόβλημα.

-Άρα μήπως εδώ είχαμε να κάνουμε περισσότερο με μία πολιτική απόφαση, δηλαδή να μην δείξουν οι Ευρωπαίοι ότι βοηθούν μία κακή δημοσιονομικά χώρα;

Ναι, αλλά εδώ δεν κατανόησαν ότι αν αφήσουν την Ελλάδα να πτωχεύσει θα άνοιγαν μία πληγή, μία μεγαλύτερη πληγή, γιατί η άρνηση να χρηματοδοτηθεί η Ελλάδα θα ερμηνευόταν από τις αγορές ως αδυναμία του ίδιου του ευρώ, του ευρωσυστήματος, να καλύψει ή να αντιμετωπίσει μία κρίση. Και επομένως η αξιοπιστία της ΕΚΤ ναι μεν θα μειωνόταν αν αγόραζε ομόλογα από την δευτερογενή αγορά -αλλά όπως σας είπα έγινε με τον Ντράγκι στην συνέχεια και αποτράπηκε η μεγαλύτερη κρίση όταν είχαμε τον κορονοϊό- αλλά από την άλλη μεριά, εάν δεν έδιναν χρηματοδοτική στήριξη στην Ελλάδα οι αγορές θα το ερμήνευαν αυτό ότι πλέον η Ευρώπη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ένα σοβαρό πρόβλημα. Γι’ αυτό και η καθυστέρηση αυτή οδήγησε σταδιακά σε αύξηση των επιτοκίων, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά συμπαρέσυρε και την Ιταλία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία. Άρα θα ήταν μία αλυσιδωτή κρίση, αν θέλετε, που θα μπορούσε να οδηγήσει και σε διάλυση του ευρώ.

-Τότε γιατί ο Σόιμπλε επέμενε τόσο πολύ στο Grexit; Και τελικά πώς το Ταμείο ενεπλάκη στην διάσωση της Ελλάδας αφού το χρέος δεν ήταν βιώσιμο;

Μετά σε δεύτερη φάση (σ.σ. επέμενε ο Σόιμπλε). Μπροστά σε αυτή την κατάσταση δόθηκε έμφαση κυρίως στο πώς θα καλυφθεί άμεσα το πρόβλημα με τα διμερή δάνεια και ταυτόχρονα να προσφύγει η Ελλάδα στο ΔΝΤ.

Τέθηκε το θέμα της αναδιάρθρωσης του χρέους από το Ταμείο γιατί στο καταστατικό του ΔΝΤ υπήρχε μία διάταξη που απαγορευόταν η χρηματοδότηση κράτους – μέλους του ΔΝΤ, αν το χρέος του δεν ήταν βιώσιμο. Τι σημαίνει βιώσιμο; Ότι θα έπρεπε η διαφορά του ονομαστικού ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ με το ονομαστικό επιτόκιο να ήταν θετική, λαμβανομένου και του δημοσιονομικού ελλείμματος του πρωτογενούς πλεονάσματος που λέμε.

Από τους υπολογισμούς που έγιναν από το Ταμείο το χρέος δεν ήταν βιώσιμο. Επομένως υπήρξε ένα πρόβλημα στην πρώτη συζήτηση που έγινε 9 Μαΐου στην Ουάσινγκτον. Γιατί πώς το Ταμείο έρχεται να καταστρατηγήσει το ίδιο το καταστατικό του εγκρίνοντας ένα δάνειο για την Ελλάδα; Εκεί έγιναν διάφορες αλχημείες, προφανώς κάτω και από την πίεση των Αμερικανών και των Ευρωπαίων, να δώσουν μία διασταλτική ερμηνεία στο άρθρο αυτό.

Και είπαν: ναι ακόμη κι αν το χρέος δεν είναι βιώσιμο, εάν μία χώρα είναι μέλος μίας νομισματικής ένωσης, προκειμένου να αποφύγουμε μία γενικευμένη κρίση, να χρηματοδοτείται αυτή η χώρα. Και έτσι χρηματοδοτήθηκε η Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι υπήρχαν πάρα πολλές αντιρρήσεις μέσα στο Διοικητικό Συμβούλιο από διάφορες χώρες, τη Βραζιλία κυρίως, και την Ινδία. Γιατί ζητούσαν να γίνει μία αναδιάρθρωση του χρέους πριν χρηματοδοτηθεί η Ελλάδα.

Ωστόσο στο ερώτημα που τέθηκε από αυτές τις χώρες στο Διοικητικό Συμβούλιο οι εμπειρογνώμονες του Ταμείου είπαν: Οι ελληνικές αρχές απέρριψαν την πρόταση μας για αναδιάρθρωση του χρέους. Τότε το χρέος μας ήταν 129% του ΑΕΠ. Εάν γινόταν απομείωση περίπου της τάξης του 30%, θα είχε μειωθεί στο 80% – 85%. Άρα από το 80%, 85% είχες χώρο για να πας, γιατί σίγουρα θα αυξανόταν το χρέος τα επόμενα χρόνια λόγω της κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας. Αυτό που λέμε ο ρυθμός μεγέθυνσης θα μειωνόταν, το ΑΕΠ θα μειωνόταν, τα επιτόκια θα αυξάνονταν άρα τι έμενε να κάνεις; Έμενε να κάνεις μία δραστική δημοσιονομική προσαρμογή, δηλαδή να μειώσεις δραστικά το έλλειμμα.

Και που ήταν το μεγάλο λάθος: Δηλαδή, εκεί που πας να λύσεις ένα πρόβλημα για να κρατήσεις τον ρυθμό μεγέθυνσης αρκετά υψηλό για να μπορέσεις να πληρώνεις τα επιτόκια σου, έρχεσαι και αντί να στηρίξεις την ανάπτυξη, την συρρικνώνεις ακόμη περισσότερο. Και για να βγει το πρόγραμμα έκαναν υποθέσεις οι οποίες ήταν τελείως εξωπραγματικές.

-Δηλαδή;

Δηλαδή το ετήσιο δημοσιονομικό έλλειμμα από 15%, 15,5% να πάει στο 3% μέσα σε τρία χρόνια. Ήταν δυνατό; Και η ελληνική πλευρά τα δέχτηκε αυτά και οι Ευρωπαίοι, βεβαίως, έκαναν τα στραβά μάτια. Γιατί έκαναν τα στραβά μάτια; Για έναν και μόνο λόγο. Γιατί δεν ήθελαν την αναδιάρθρωση του χρέους. Και γιατί δεν ήθελαν την αναδιάρθρωση του χρέους; Διότι κρύβονταν πίσω τα συμφέροντα των τραπεζών τους, κυρίως των γαλλικών τραπεζών που είχαν αγοράσει ομόλογα του ελληνικού δημοσίου.

Αν γινόταν λοιπόν η απομείωση του δημοσίου χρέους θα έχαναν πολλά λεφτά κυρίως οι γαλλικές και οι γερμανικές τράπεζες. Επειδή το Ταμείο πίεζε για αναδιάρθρωση του χρέους, είχε προηγηθεί μία συνάντηση μεταξύ των εμπειρογνωμόνων του ΔΝΤ και εκπροσώπων των Υπουργείων Οικονομικών της Γερμανίας και της Γαλλίας. Αυτά είναι αποδεδειγμένα πια τα στοιχεία, τα έχουν γράψει αυτοί που τα διερεύνησαν και οι ιστορικοί του ΔΝΤ τα γράφουν ξεκάθαρα.

Λοιπόν είχε γίνει μία συνάντηση για να συμφωνήσει το Ταμείο με τις δύο μεγάλες αυτές χώρες, να συναινέσουν στην αναδιάρθρωση, και στο Διοικητικό Συμβούλιο όταν τέθηκε το ερώτημα, από τον Βραζιλιάνο αν θυμάμαι καλά και από τον Ινδό, είπαν οι εμπειρογνώμονες του Ταμείου: Εμείς θέσαμε το θέμα και οι ελληνικές αρχές απέρριψαν την πρόταση μας. Άρα υπήρχε και πρόβλημα έλλειψης κατανόησης από την πλευρά μας. Οι άλλοι το καταλάβαιναν, οι Ευρωπαίοι αλλά ήθελαν να προστατεύσουν τις τράπεζες τους.

– Επομένως αν είχε γίνει άμεσα η αναδιάρθρωση θα είχαμε αποφύγει τα χειρότερα. Τι έφταιξε λοιπόν και δεν έγινε;

Εάν τότε είχε γίνει η αναδιάρθρωση τα πράγματα θα ήταν πολύ καλύτερα. Δεν θα χρειάζονταν 13 χρόνια δημοσιονομική προσαρμογή. Θα χρειάζονταν 5, 6 χρόνια και δεν θα σκότωνες την ανάπτυξη σου, τον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ σου.

Δεν θα οδηγούσες την χώρα σε ένα τέτοιο απίστευτο ποσοστό ανεργίας, ούτε θα έχανε η Ελλάδα το 24% του πλούτου της. Και εκεί πάνω έγινε και ένας λάθος υπολογισμός από το Ταμείο – δεν ξέρω αν ήταν σκόπιμο αυτό ή όχι, πάντως παραδέχτηκε το Ταμείο ότι ήταν λάθος – που έλεγαν εάν αυξήσεις την φορολογία τι επίπτωση θα έχει αυτό στο ΑΕΠ.

Είναι ο περίφημος πολλαπλασιαστής. Και το Ταμείο έβγαλε ότι θα ήταν περιορισμένη η επίπτωση στην αύξηση του ΑΕΠ και των εκ των υστέρων βγήκε ότι θα ήταν 1,5 φορά μεγαλύτερη η μείωση του ΑΕΠ. Αυτά είναι τεχνικά θέματα αλλά είναι ουσιαστικά.

Εν κατακλείδι ο Τρισέ ήθελε να προστατεύσει τις γαλλικές τράπεζες, οι Γερμανοί τις γερμανικές τράπεζες αλλά κυρίως ο Τρισέ, όπως είπε και η Μέρκελ. Η Μέρκελ την συζητούσε την αναδιάρθρωση του χρέους. Γιατί; Γιατί είχε καλές επαφές με τον Στρος Καν. Είχε καλή χημεία μαζί της και ο Στρος Καν μιλούσε από την αρχή για την αναδιάρθρωση του χρέους αλλά ο Σόιμπλε δεν ήθελε για να τιμωρήσει (σ.σ. την Ελλάδα) ή να προστατεύσει τις γερμανικές τράπεζες. Ο Τρισέ δεν ήθελε για να προστατεύσει τις γαλλικές τράπεζες, επικαλούμενος δήθεν το καταστατικό της ΕΚΤ να μην αγοράζει ομόλογα κλπ.

Η Ευρώπη ήταν απροετοίμαστη και δεν είχε έναν μηχανισμό στήριξης των κρατών σε περίπτωση μίας τέτοιας κρίσης γι’ αυτό αρχικά πήγε με τα διμερή δάνεια και μετά πήγε με τον μηχανισμό στήριξης, τον ESM. Όλα όμως ξεκινάνε από την αδυναμία κατανόησης από τις ελληνικές αρχές, την έλλειψη πίεσης και τα πιστεύω του τότε Υπουργού Οικονομικών. Γιατί ο Παπανδρέου δεν καταλάβαινε οικονομικά, ό,τι του έλεγε ο Υπουργός Οικονομικών έκανε. Και ο Υπουργός Οικονομικών δεν είχε καταλάβει ποιο είναι το πρόβλημα, ποιο είναι το βασικό πρόβλημα. Και ακόμα και τώρα δεν το έχει καταλάβει. Θα ήταν πολύ πιο εύκολα τα πράγματα για την Ελλάδα και για όλους αν είχε γίνει τότε η αναδιάρθρωση.

-Πώς καταλήξαμε, λοιπόν, στην αναδιάρθρωση του χρέους το 2012;

Εμένα την επομένη της έγκρισης του προγράμματος με κάλεσε ο Στρος Καν και μου είπε: Πρέπει να πεις στον Πρωθυπουργό σου να ζητήσει άμεσα την αναδιάρθρωση. Πέρα βρέχει. Ο Παπακωνσταντίνου αντίθετος μέχρι σήμερα με την όποια αναδιάρθρωση. Ο Παπανδρέου σε κάποια φάση είπε: Εμείς θέσαμε το θέμα της αναδιάρθρωσης. Αλλά πώς το έθεσε το θέμα ενώ ο Υπουργός Οικονομικών ήταν αντίθετος; Δεν γίνεται αυτό.

Εν πάση περιπτώσει εγώ τα μετέφερα αυτά. Αυτοί δεν άκουγαν μέχρι την τελευταία στιγμή και πώς φτάσαμε στην αναδιάρθρωση; Υπάρχει μία διάταξη στο καταστατικό του Ταμείου, ότι το Ταμείο δεν μπορεί να εκταμιεύσει μία δόση εάν δεν είναι εξασφαλισμένη η χρηματοδότηση του προγράμματος για τους επόμενους 12 μήνες. Το Ταμείο, ο Στρος Καν ήξερε ότι κατά τον Οκτώβριο θα σκάσει η βόμβα, δηλαδή θα έρθουν σε μία αξιολόγηση οι εμπειρογνώμονες του Ταμείου για να εκταμιευθεί η δόση να πούνε δεν είναι εξασφαλισμένη η χρηματοδότηση του προγράμματος.

Και μου λέει: Όσο πιο γρήγορα ζητήσετε την αναδιάρθρωση του χρέους τόσο το καλύτερο. Οι Ευρωπαίοι το καθυστέρησαν για να βγάλουν από πάνω τους τα ομόλογα οι γαλλικές και οι γερμανικές τράπεζες και φτάσαμε πλέον στο αδιέξοδο. Κερδίσαμε τον Οκτώβριο και φτάσαμε στον Δεκέμβριο οπότε το Ταμείο ειδοποιεί την Ε.Ε. ότι εγώ δεν θα εγκρίνω την επόμενη δόση αν δεν αρχίσουν οι συζητήσεις για την αναδιάρθρωση του χρέους.

Και έτσι φτάσαμε στην αναδιάρθρωση αλλά και πάλι καθυστέρησαν πάρα πολύ. Διότι όταν έγινε αυτό χάσαμε ενάμιση χρόνο. Άρα χειροτέρευαν τα πράγματα για την Ελλάδα. Μειώθηκε ο ρυθμός ανάπτυξης, μεγέθυνσης της οικονομίας, τα επιτόκια δανεισμού μας από την Ε.Ε. ήταν υψηλότερα από ότι ήταν αυτά του ΔΝΤ με την πολιτική στάση του Σόιμπλε. Τρίτον μας έβαλαν αυστηρούς δημοσιονομικούς όρους που σκότωσαν την οικονομία.

-Άρα γι’ αυτό δεν μπορέσαμε να ανακάμψουμε πάρα την αναδιάρθρωση;

Γιατί έγινε πολύ καθυστερημένα η αναδιάρθρωση του χρέους και συνέχισε το χρέος να αυξάνεται για πάρα πολλά χρόνια και μετά την αναδιάρθρωση του χρέους. Έφτασε στο 200% θυμάστε;

-Έτσι όπως σας ακούω να τα περιγράφετε βλέπω ότι οι Ευρωπαίοι επέμεναν σε μία αυστηρή λιτότητα, δημοσιονομική προσαρμογή που τελικά δεν βοηθούσε την οικονομία. Επανέρχομαι, λοιπόν, ήταν περισσότερο μία πολιτική και όχι μία οικονομική επιλογή;

Ο Σόιμπλε και οι σκληροπυρηνικοί της Ευρώπης ήθελαν, για να δικαιολογήσουν την χρηματοδότηση της Ελλάδας, να δείξουν στην κοινή γνώμη τους σκληρά μέτρα για να παραδειγματιστούν, υποτίθεται, και οι άλλες χώρες να μην κάνουν τα ίδια λάθη με την Ελλάδα, η Ιταλία κυρίως, η Πορτογαλία κλπ. Ένα από τα επιχειρήματα είναι ότι η αναδιάρθρωση του χρέους θα είχε αρνητικές συνέπειες για την ευρωζώνη. Δεν θα είχε καμία αρνητική συνέπεια για την ευρωζώνη διότι οι αγορές προεξοφλούσαν ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο και επομένως αν έκανες την αναδιάρθρωση έγκαιρα και έριχνες το βάρος ότι αυτός ήταν ο όρος του ΔΝΤ για να χρηματοδοτήσει την Ελλάδα, θα είχες την εγγύηση του ΔΝΤ ότι εφάρμοσες έναν από τους κανόνες του. Όλα αυτά που έγιναν, όμως, ήταν προσχηματικά για να προστατεύσουν τις γερμανικές τράπεζες και τις γαλλικές, που πούλησαν αρκετά ομόλογα τον ενάμιση αυτό χρόνο για να περιορίσουν τις ζημιές τους, μέχρι να πάμε στην αναδιάρθρωση χρέους.

-Πρόσφατα ο κύριος Χριστοδουλάκης σε συνέντευξη του στον Μάνο Νιφλή στο One Channel υποστήριξε ότι υπήρχε και άλλος δρόμος εκτός από το Μνημόνιο. Συμφωνείτε με αυτή την άποψη;

Απόλυτα. Δύο τρόποι υπήρχαν. Η πρώτη λύση είναι αυτή που πρότεινα στον Παπακωνσταντίνου, την οποία απέρριψε, την πρόταση του Σάλλα να μειωθεί το έλλειμμα στο χρέος μέσα από την αγορά ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου από δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Βεβαίως την απέρριψε. Θα ήταν ένα πολύ καλό μέτρο για να μειωθεί το χρέος περίπου στο 90%.

-Ο λόγος που την απέρριψε;

Λες και ήθελαν οπωσδήποτε να εκδικηθούν την προηγούμενη κυβέρνηση με το να εκδικηθούν ταυτόχρονα και την Ελλάδα. Αυτή είναι η άποψη μου. Δεν είχαν γνώση της κατάστασης και γι’ αυτό και απέρριψαν αυτή την πρόταση. Η δεύτερη πρόταση είναι αυτή που έκανε ο Στρος Καν. Ότι έπρεπε να γίνει το συντομότερο η αναδιάρθρωση του χρέους. Και αυτή την απέρριψαν. Τώρα τα όσα λένε είναι παραμύθια.

– Επίσης ο κύριος Χριστοδουλάκης υποστήριξε ότι το 2008-2009 ήταν μία κρίση εξωτερικού ελλείμματος που έγινε κρίση χρέους. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά;

Η κρίση δεν δημιουργήθηκε από την μία μέρα στην άλλη. Η κρίση άρχισε να δημιουργείται από την εποχή που μπήκαμε στην ευρωζώνη. Γιατί; Διότι από τη στιγμή που έχασες την δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος σου, για να κρατήσεις την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων σου σε ένα ανεκτό επίπεδο, έχασες ένα βασικό εργαλείο οικονομικής πολιτικής για να διορθώνεις ανισορροπίες και κυρίως να διορθώνεις το έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Ταυτόχρονα βλέπουμε ότι μετά την ευρωζώνη η παραγωγικότητα μας δεν αυξανόταν με τον ίδιο ρυθμό που αυξανόταν στις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης, στον μέσο όρο της ευρωζώνης. Άρα έχανες διπλά και από την χαμηλή παραγωγικότητα που επηρέαζε την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων και από το γεγονός ότι δεν μπορούσες να προσαρμόσεις την ισοτιμία. Και έτσι σιγά σιγά άρχισαν να αυξάνονται, όπως θυμάστε, τα ελλείμματα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών. Αυτά τα ελλείμματα έπρεπε να καλυφθούν με δανεισμό και έτσι συσσωρεύθηκε μεγάλος εξωτερικός δανεισμός και μεγάλο εξωτερικό χρέος. Δεν ήταν μόνο το εσωτερικό χρέος, τα ομόλογα, αλλά ήταν και το εξωτερικό χρέος για να καλύψεις τις χρηματοδοτικές ανάγκες σε συνάλλαγμα από το εξωτερικό.

Επομένως είχαμε δύο προβλήματα ταυτόχρονα. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είχε αυξηθεί σας θυμίζω γύρω στο 7%, 8% και είχε πάει και στο 14% του ΑΕΠ, πρωτόγνωρο. Θυμάμαι όταν εγώ ήμουν Υπουργός Οικονομικών και το έλλειμμα έφτανε περίπου στο 6%, 7% κάναμε υποτίμηση. Το έλλειμμα είχε φτάσει 14%, αυτό εννοεί ο Χριστοδουλάκης. Αυτό το έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αργότερα συνδυάστηκε και με τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Αυτά αναφέρονται όλα στις εκθέσεις του Ταμείου όταν ήρθε να κάνει την πρώτη εξέταση της ελληνικής οικονομίας.

Η επιμόλυνση από μία έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη στις άλλες χώρες θα ήταν πολύ σημαντική. Δεν θα το άντεχε αυτό η ευρωζώνη και αυτό ήταν το διαπραγματευτικό όπλο που είχαμε εμείς. Και δεν το ήθελαν ούτε οι Αμερικάνοι. Δεν το ήθελαν ούτε οι Ευρωπαίοι. Όταν φτιάξανε, λοιπόν, μετά τον μηχανισμό οι Ευρωπαίοι ήταν εξασφαλισμένοι. Δεν φοβόντουσαν. Αλλά τότε δεν μπορούσαν να μας διώξουν γιατί το κόστος για την ίδια την ευρωζώνη θα ήταν πολύ μεγαλύτερο.

Και το ελληνικό πρόγραμμα δεν απέτρεψε και την μερική επιμόλυνση και των άλλων χωρών, της Ιταλίας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας. Με εξαίρεση την Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία εφάρμοσαν αντίστοιχα προγράμματα αλλά όχι τόσο δραματικά προγράμματα με δραματικές επιπτώσεις εννοώ, όπως η Ελλάδα.

Εάν δούμε σήμερα την κατάσταση και που βρισκόμαστε – με εξαίρεση την τάξη που μπήκε λίγο στα δημοσιονομικά, διότι ανέκαμψε οικονομία μετά από 15 χρόνια – ακόμα και σήμερα βρισκόμαστε σε χαμηλότερο επίπεδο όσον αφορά το ΑΕΠ μας από ό,τι ήμασταν το 2007. Ο μέσος μισθός είναι σε χαμηλότερο επίπεδο επίσης από το 2007. Είμαστε η φτωχότερη χώρα στην Ε.Ε. μετά την Βουλγαρία με όρους κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η καταστροφή που υπέστη η Ελλάδα ήταν πρωτόγνωρη λόγω της αυστηρής εσωτερικής υποτίμησης. Οι επενδύσεις μας είναι 10 μονάδες κάτω ως ποσοστό του ΑΕΠ. Η αποταμίευση μας είναι η χαμηλότερη στην Ε.Ε. Αυτά θα πάρουν ακόμα χρόνο από ό,τι εκτιμά το Ταμείο για να φτάσουμε στο επίπεδο που ήμασταν το 2007. Και όλα αυτά επηρέασαν βεβαίως τις χρηματοδοτική μας ικανότητα να στηρίξουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις. Κόψαμε κονδύλια από την Παιδεία, βασικά υποβαθμίστηκε η Παιδεία. Το κοινωνικό κράτος συρρικνώθηκε.

Δηλαδή ήταν μία μεγάλη καταστροφή. Αν το δούμε σήμερα τι συνέβη, ακόμα και 15 χρόνια μετά δεν έχουμε ορθοποδήσει με εξαίρεση όπως σας είπα το δημοσιονομικό. Είναι μία μεγάλη καταστροφή. Είναι σαν να έχεις κάνει έναν πόλεμο χωρίς να πας σε πόλεμο.

-Βλέπω όμως ότι και το 2015 οι Ευρωπαίοι ακόμη επέμεναν στην σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή, στο «μαξιλάρι» των 37 δισ. Γιατί; Ήταν οικονομικοί ή πολιτικοί οι λόγοι;

Ήταν και τα δύο. Η καλόπιστη απάντηση είναι ότι οι Ευρωπαίοι είχαν ένα Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και έπρεπε να τηρηθεί αυτό από όλες τις χώρες. Γιατί αν οι διάφορες χώρες άρχιζαν να κάνουν το δικό τους η καθεμία δεν θα υπήρχαν κανόνες λειτουργίας της ευρωζώνης. Αυτή είναι η καλόπιστη απάντηση.

Αλλά στη συνέχεια είδαμε ότι αυτή η καλόπιστη απάντηση δεν ευσταθεί. Γιατί; Όταν η Ευρώπη αντιμετώπισε την κρίση του κορονοϊού είδαμε ότι όλοι αυτοί οι κανόνες καταστρατηγήθηκαν για να σωθεί η οικονομία. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης ανεστάλη. Η ΕΚΤ άρχισε να αγοράζει ομόλογα από την δευτερογενή αγορά, να αυξάνει την χρηματοδότηση στις κεντρικές τράπεζες κλπ.

Τότε, το 2015 εννοώ, όταν ήρθε ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία νομίζω ήταν απροετοίμαστος, τελείως απροετοίμαστος να αντιμετωπίσει, αν θέλετε την κατάσταση. Με την έννοια ποια; Ότι είχε ένα προεκλογικό πρόγραμμα που ήταν τελείως ανέφικτο δηλαδή ότι θα καταργήσει τα μνημόνια από την μια μέρα στην άλλη. Δεν είχαν κατανοήσει ότι πρώτον η Ε.Ε. είχε μηχανισμό στήριξης. Άρα το να έβγαινε το 2015 η Ελλάδα από την ευρωζώνη δεν θα τους κόστιζε τίποτα, όπως το 2010, γιατί δεν υπήρχε μηχανισμός και θα κατέρρεε όλο το σύστημα.

Δεύτερον δεν είχαν κατανοήσει και αυτό ήταν το τραγικό ότι εάν πας σε μία διαπραγμάτευση με μαξιμαλιστικές απαιτήσεις οι άλλοι θα αντιδράσουν με μαξιμαλιστικά μέτρα. Δηλαδή είχαν ένα όπλο τότε ότι θα σε πετάξουν έξω από την ευρωζώνη, θα σε αναγκάσουν να φύγεις από την ευρωζώνη. Πώς; Αυτό που έκαναν, σταματώντας την χρηματοδότηση από την ΕΚΤ και γι’ αυτό φτάσαμε και στα capital controls. Δηλαδή οι μαγκιές πλέον δεν περνούσαν. Ο ίδιος ο Τσίπρας δεν καταλάβαινε οικονομικά αλλά είχε ένα αισθητήριο.

Θυμάμαι, εγώ τον άκουγα, δεν τον ήξερα…Με πήρε μία μέρα τηλέφωνο, ήμουν στον Αντώνη Λιβάνη, και μιλούσαμε για πολιτικά. Λέει: «Ο κύριος Ρουμελιώτης»; Λέω «ναι». Θα ήθελα να σας ρωτήσω κάτι, μου λέει. Λέω «ευχαρίστως». Μου λέει, τι θα λέγατε αν δεν πληρώναμε μία δόση στο ΔΝΤ; Και του λέω: Κοιτάξτε κύριε Πρόεδρε αυτό θα σημαίνει αναστολή πληρωμών και σημαίνει πτώχευση. Γιατί θα αναγκαστεί το ΔΝΤ, η γενική διευθύντρια τότε η κυρία Λαγκάρντ να συγκαλέσει έκτακτο Διοικητικό Συμβούλιο το αργότερο μέσα σε μία εβδομάδα και να κηρύξει την Ελλάδα σε πτώχευση διότι δεν μπορεί να αποπληρώσει το δάνειο από το ΔΝΤ.

Ναι, μου λέει, γιατί ο Υπουργός Οικονομικών έχει την αντίθετη άποψη. Καλά, λέει, θα σας ξαναπάρω. Το κατάλαβε αυτό. Προφανώς θα πήρε τον κύριο Βαρουφάκη. Θα του είπε άλλα πράγματα ο κύριος Βαρουφάκης. Με ξαναπαίρνει. Μου λέει: Θα ήθελα μία χάρη. Λέω «πείτε μου». «Θα μπορούσατε να συνοδεύσετε τον κύριο Βαρουφάκη στην Ουάσινγκτον για να συναντήσει την κυρία Λαγκάρντ;» Λέω: Ο ίδιος τι λέει; Λέει: Εντάξει, συμφώνησε.

Πήγα για να βοηθήσω και εγώ την Ελλάδα. Ο Βαρουφάκης ανένδοτος, ήθελε να μην πληρώσει την δόση. Φτάνουμε στην Ουάσινγκτον. Ο Τσίπρας να παίρνει συνεχώς τηλέφωνο γιατί προφανώς τον φοβόταν, τον Βαρουφάκη μήπως επιμείνει στην άποψη του. Και μπαίνουμε. Ήταν απόγευμα εκεί, ώρα Ουάσινγκτον. Μας δέχεται η Λαγκάρντ με τον Πολ Τόμσεν. Ήμουν εγώ με τον Βαρουφάκη και αρχίζει ο Βαρουφάκης να λέει ότι δεν θα πληρώσουμε αυτή την δόση. Και του απαντάει η Λαγκάρντ ακριβώς αυτό που είπα εγώ στον Τσίπρα. Λέει: «Με όλη την καλή θέληση εγώ είμαι δεσμευμένη, πρέπει το αργότερο μέσα σε μία εβδομάδα να ενημερώσω το ΔΝΤ και αυτό σημαίνει πτώχευση της Ελλάδος. Και για να είμαι ειλικρινής δεν θα το κάνω μέσα σε μία εβδομάδα θα το κάνω σε τρεις μέρες». Πετάγομαι εγώ, την ήξερα κιόλας, λέω «κάντε το σε μία εβδομάδα όπως λέει το καταστατικό, τι θέλετε να το κάνετε σε τρεις μέρες;».
Τέλος πάντων έληξε η συζήτηση εκεί. Πήρε το μήνυμα ο Βαρουφάκης και τελικά τα πληρώσαμε για να μην πτωχεύσουμε. Αυτά όλα δείχνουν την απροετοιμασία που υπήρχε.

Δεν παίζεις με τους διεθνείς οργανισμούς. Έχουν κάνει λάθη, τραγικά λάθη και έχουν οδηγήσει την Ελλάδα σε λάθος προγράμματα με λάθος μνημόνια. Έχουν ευθύνη και αυτοί, πολύ μεγάλη ευθύνη. Αλλά εσύ δεν παίζεις με άλλους κανόνες το παιχνίδι. Δεν μπορείς να τους παίξεις.

Άρα ήταν και αυτοί απροετοίμαστοι γι’ αυτό αναγκάστηκαν να κάνουν τα capital controls με την απειλή της ΕΚΤ ότι σταματάμε την χρηματοδότηση και μετά έγιναν βασιλικότεροι του βασιλέως. Δηλαδή είδα την ανακοίνωση Τσίπρα που λέει ότι εμείς σας αφήσαμε ένα «μαξιλάρι» 37 δισ. ευρώ. Βασιλικότεροι του βασιλέως και απαντάω στο ερώτημα σας (σ.σ. Ζήτησαν οι ευρωπαίοι το «μαξιλάρι»). Γιατί οι Ευρωπαίοι ήθελαν να εξασφαλίσουν ότι θα πάρουν τα χρήματα τους πίσω.

Ελλάδα 19ος – 20ος αιώνας

Ο πιο πλούσιος άνθρωπος του κόσμου, σύμφωνα με τη λίστα του Forbes, ο Έλον Μασκ, προσπάθησε μέσα από τον λογαριασμό του στο X να ανοίξει τη συζήτηση γύρω από την υπογεννητικότητα και την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του πληθυσμού στην Ευρώπη.

Με τον κλασικό δραματικό του τόνο, ο Έλον Μάσκ προειδοποιεί την Ευρώπη ότι πρέπει «είτε να αρχίσει να κάνει μεγάλες οικογένειες είτε θα συνεχίσει να πεθαίνει».

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Tesla, πρόκειται για μια υπαρξιακή απειλή που πλησιάζει.

Η δήλωσή του αυτή, δεν είναι άσχετη, καθώς αυτή την περίοδο η Ευρώπη περνάει κρίση στο θέμα της ραγδαίας πτώσης των γεννήσεων.

Το 2023 μάλιστα γεννήθηκαν στην ΕΕ 3,67 εκατομμύρια μωρά, αριθμός μειωμένος κατά 5,4% σε σχέση με τα 3,88 εκατομμύρια του 2022. Αυτή πρόκειται για τη μεγαλύτερη ετήσια μείωση που έχει καταγραφεί από το 1961.

Ο συνολικός δείκτης γονιμότητας για το 2023 ήταν 1,38 γεννήσεις ανά γυναίκα στην ΕΕ, έναντι 1,46 το 2022. Με το όριο αντικατάστασης των γενεών να είναι 2,1 αυτή η κατάληξη είναι σίγουρα ανησυχητική.

Οι χώρες που απασχολούν περισσότερο

Η χώρα που εμφάνισε τον υψηλότερο δείκτη γονιμότητας ήταν η Βουλγαρία με 1,81 γεννήσεις ανά γυναίκα, ακολουθούμενη από τη Γαλλία (1,66) και την Ουγγαρία (1,55).

Από την άλλη πλευρά, τα χαμηλότερα ποσοστά καταγράφηκαν στη Μάλτα (1,06), την Ισπανία (1,12) και τη Λιθουανία (1,18).

Το μέσο ηλικιακό όριο για τις γυναίκες που αποκτούν το πρώτο τους παιδί στην ΕΕ είναι πλέον τα 29,8 έτη και συνεχίζει να αυξάνεται.

Η Ιταλία καταγράφει την υψηλότερη μέση ηλικία για τις πρωτότοκες, στα 31,8 έτη, ενώ η Βουλγαρία, εκτός από τον υψηλότερο δείκτη γονιμότητας, έχει και τις νεότερες μητέρες, με μέσο όρο ηλικίας τα 26,9 έτη.

Ο Λευκός Οίκος διέψευσε δημοσίευμα των Financial Times, σύμφωνα με το οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ φέρεται να ρώτησε τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι αν η Ουκρανία μπορεί να πλήξει τη Μόσχα με αμερικανικά όπλα. Η εκπρόσωπος του Τραμπ τόνισε ότι ο πρόεδρος «εργάζεται για να σταματήσει η αιματοχυσία» και ότι δεν ενθάρρυνε επιθέσεις.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ φέρεται, σύμφωνα με την εφημερίδα, να συζήτησε με τον Ουκρανό πρόεδρο το ενδεχόμενο χρήσης πυραύλων μεγάλης εμβέλειας κατά της Ρωσίας, αν η Ουάσινγκτον ενισχύσει το Κίεβο με τέτοια όπλα. Στο επίμαχο τηλεφώνημα της 4ης Ιουλίου, ο Τραμπ φέρεται να ρώτησε αν θα μπορούσε να πληγεί η Μόσχα.

Η εκπρόσωπος Τύπου του Τραμπ, Καρολάιν Λέβιτ, υποστήριξε ότι το ρεπορτάζ αλλοιώνει σκόπιμα το περιεχόμενο της συνομιλίας, διευκρινίζοντας πως «ο πρόεδρος απλώς υπέβαλε ερώτηση» και «δεν ενθάρρυνε περαιτέρω βία».

Παράλληλα, ο Ρώσος ΥΠΕΞ Σεργκέι Λαβρόφ απάντησε ειρωνικά στους ισχυρισμούς Τραμπ ότι μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο σε 50 ημέρες. «Πενήντα μέρες, είκοσι τέσσερις ώρες, εκατό μέρες – τα έχουμε δει όλα», είπε υποβαθμίζοντας τη σημασία των δηλώσεων.

Νομοσχέδιο που στοχεύει στην περαιτέρω εμβάθυνση των σχέσεων ασφαλείας μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ελλάδας κατατέθηκε στη Βουλή των Αντιπροσώπων από τα ηγετικά στελέχη της διακομματικής ομάδας για τα ελληνικά θέματα στο Κογκρέσο.

Η νομοθετική πρόταση, με τίτλο «Νόμος για την Καταγραφή της Συνεργασίας Ασφαλείας μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας» (U.S.–Greece Defense Cooperation Record Act), αποσκοπεί στην ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας μέσω της μελέτης και καταγραφής των δυνατοτήτων για επέκταση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στη χώρα, περιλαμβανομένων περιοχών του νησιωτικού χώρου.

Υπό αυτό το πρίσμα, προβλέπεται ότι ο εκάστοτε Αμερικανός υπουργός Άμυνας θα πρέπει να υποβάλει έκθεση στο Κογκρέσο που θα εντοπίζει και θα παρουσιάζει νέες ευκαιρίες για την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.

Ειδικότερα, η έκθεση θα περιλαμβάνει μια περιγραφή των δικαιωμάτων των βάσεων που παρέχονται βάσει της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA), η οποία επιτρέπει στις δυνάμεις των ΗΠΑ να έχουν πρόσβαση σε τέσσερις επιπλέον στρατιωτικές βάσεις στην Ελλάδα.

Το νομοσχέδιο κατατέθηκε από τους βουλευτές Γκρέις Μενγκ, Γκας Μπιλιράκης, Ντίνα Τάιτους και Νικόλ Μαλλιωτάκη. Όπως υποστηρίζουν η συγκεκριμένη πρωτοβουλία έρχεται σε μια κρίσιμη χρονική συγκυρία, καθώς οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή έχουν αναγκάσει το Πεντάγωνο να αυξήσει τη στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή.

Σημειώνουν χαρακτηριστικά ότι «η δραστηριότητα σε βάσεις όπως η Αλεξανδρούπολη και ο Κόλπος της Σούδας υπήρξε βασικός πυλώνας της προβολής ισχύος των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο, την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, την Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, παίζοντας ρόλο στην εφοδιαστική αλυσίδα και ειδικότερα στον συνεχιζόμενο ανεφοδιασμό της Ουκρανίας».

Πριν από σχεδόν ένα χρόνο, η βουλευτής Γκρέις Μενγκ είχε καταθέσει μια παρόμοια έκδοση αυτής της νομοθεσίας ως τροπολογία στον νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό του 2024, ο οποίος ψηφίστηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Γκρέις Μενγκ

«Η υποστήριξη των ελληνοαμερικανικών σχέσεων ήταν προτεραιότητά μου από πρώτη στιγμή που ήρθα στο Κογκρέσο. Το Κουίνς φιλοξενεί μια ισχυρή και ενεργή ελληνική κοινότητα την οποία είμαι περήφανη που εκπροσωπώ. Αυτή η νομοθεσία θα βοηθήσει στην ενίσχυση του δεσμού μεταξύ των εθνών μας υποστηρίζοντας την ισχυρή αμυντική σχέση ΗΠΑ-Ελλάδας και διευρύνοντας τους ορίζοντες για τη συνεργασία ΗΠΑ-ΝΑΤΟ για την υποστήριξη των συμμάχων μας και την αντιμετώπιση των αντιπάλων μας. Η Ελλάδα είναι ένας από τους ισχυρότερους συμμάχους μας και το Κογκρέσο πρέπει να συνεχίσει να ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών μας και να τιμά τις ελληνικές κοινότητές μας προωθώντας αυτή τη νομοθεσία».

Γκας Μπιλιράκης

«Η στρατηγική συνεργασία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελλάδας είναι πιο ζωτικής σημασίας από ποτέ. Ως ακρογωνιαίος λίθος της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην προώθηση της περιφερειακής ασφάλειας, στην αντιμετώπιση της κακόβουλης επιρροής και στην υποστήριξη της συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ. Ο «Νόμος για την Καταγραφή της Συνεργασίας Ασφαλείας μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας» αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τη διασφάλιση ότι η αμοιβαία επωφελής συμμαχία μας παραμένει ισχυρή, διαφανής και προσανατολισμένη στο μέλλον. Ενισχύοντας την αμυντική συνεργασία μας και εμβαθύνοντας τους δεσμούς μας στον τομέα των πληροφοριών και της ασφάλειας, η παρούσα νομοθεσία επιβεβαιώνει την κοινή μας δέσμευση για ειρήνη, δημοκρατία και κοινή ευημερία. Η ενίσχυση αυτής της συνεργασίας όχι μόνο προωθεί τα αμερικανικά συμφέροντα εθνικής ασφάλειας, αλλά βοηθά επίσης στην προστασία μιας ελεύθερης και σταθερής Ευρώπης».

Ντίνα Τάιτους

«Η σχέση ασφάλειας που μοιράζονται οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα είναι πολύ σημαντική για να παραβλεφθεί. Γι’ αυτό έχω ενώσει τις δυνάμεις μου με τους συναδέλφους μου στην υποστήριξη του νομοσχεδίου, διασφαλίζοντας ότι η κυβέρνηση ενημερώνει το Κογκρέσο για το πώς η Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας και η δυνατότητα για μια τροποποιημένη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ μπορούν να υποστηρίξουν τη συνεχή διμερή συνεργασία των εθνών μας».

Νικόλ Μαλλιωτάκη

«Συμμετέχω με τους συναδέλφους μου στην εισαγωγή διακομματικής νομοθεσίας που εμβαθύνει τη διαρκή συμμαχία ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών με την Ελλάδα. Η ενίσχυση της συνεργασίας με τους Έλληνες εταίρους μας ενισχύει την ασφάλεια των ΗΠΑ, αποτρέπει την επιθετικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και προωθεί την περιφερειακή σταθερότητα. Αυτό το νομοσχέδιο απαιτεί επίσης τακτικές αναθεωρήσεις της θέσης των δυνάμεών μας και υπογραμμίζει τη στρατηγική αξία βασικών τοποθεσιών όπως ο κόλπος της Σούδας και η Αλεξανδρούπολη. Με αυτό το μέτρο, επιβεβαιώνουμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα σταθούν δίπλα στην Ελλάδα για να υπερασπιστούν τις κοινές μας δημοκρατικές αξίες και να διασφαλίσουν την Ανατολική Μεσόγειο για τις επόμενες γενιές».

Το νομοσχέδιο υποστηρίζεται από το Ελληνοαμερικανικό Συμβούλιο Ηγεσίας (HALC), το Αμερικανικό Ελληνικό Ινστιτούτο (AHI), και την οργάνωση ΑΧΕΠΑ.

Έντι Ζεμενίδης, Εκτελεστικός Διευθυντής HALC

«Για πάνω από μια δεκαετία, το Κογκρέσο ηγείται της στενότερης διμερούς σχέσης ΗΠΑ-Ελλάδας που υπήρξε ποτέ. Η βουλευτής Μενγκ έχει αναγνωρίσει εδώ και καιρό τον σημαντικό ρόλο που έχουν διαδραματίσει οι βάσεις που καλύπτονται από τη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας. Η νομοθεσία που αυτή και οι συνάδελφοί της εισάγουν θα βοηθήσει στη βελτιστοποίηση αυτού του πλεονεκτήματος και θα οδηγήσει τη διμερή σχέση στο επόμενο επίπεδο.

Αλεξάντερ Κριστόφορ, Διευθυντής Νομοθετικών Υποθέσεων ΑΗΙ

«Το Αμερικανικό Ελληνικό Ινστιτούτο επαινεί τη βουλευτή Γκρέις Μενγκ για τη συνεχή ηγεσία της στις αμυντικές σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της διμερούς σχέσης μεταξύ των δύο χωρών. Το AHI την ευχαριστεί για την εισαγωγή αυτού του νομοσχεδίου, το οποίο θα επιτρέψει στις ΗΠΑ να αποκτήσουν τις πληροφορίες που χρειάζονται για να αυξήσουν ενδεχομένως την αξιοποίηση των γεωστρατηγικών τοποθεσιών της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης της Αλεξανδρούπολης.

Σάββας Τσίβικος, Υπάτος Πρόεδρος ΑΧΕΠΑ

«Η ετήσια έκθεση για τις σχέσεις ασφαλείας μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ελλάδας, όπως συντάχθηκε από τον υπουργό ‘Αμυνας, αποτελεί ένα ουσιαστικό κομμάτι συνεργασίας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελληνικής Δημοκρατίας. Ως μέλος του ΝΑΤΟ, που υπερβαίνει τακτικά τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για τις στρατιωτικές δαπάνες, η Ελλάδα είναι ένας στενός και αξιόπιστος σύμμαχος. Η συνεργασία με την Ελλάδα στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, στην Ανατολική Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή είναι καθοριστική για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, και ο «Νόμος για την Καταγραφή της Συνεργασίας Ασφαλείας μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας» της βουλευτή Μενγκ επιδιώκει μόνο να ενισχύσει αυτό. Η ΑΧΕΠΑ, μια κορυφαία ελληνοαμερικανική οργάνωση που στηρίζεται στη βάση της, επικροτεί την εισαγωγή του νομοσχεδίου και ζητά την ψήφισή του».

protothema.gr

Οι αρχές μπόρεσαν να εξακριβώσουν πως βρίσκονταν λείψανα 34 ανθρώπων σε μυστικό ομαδικό τάφο μετά τον εντοπισμό του τον Φεβρουάριο στην πολιτεία Χαλίσκο (δυτικά), την οποία πλήττει περισσότερο από κάθε άλλη η μάστιγα των εξαφανίσεων στο Μεξικό, ανακοίνωσε χθες Πέμπτη πολιτειακός εισαγγελέας, ο Σαλβαδόρ Γκονσάλες.

Ο εντοπισμός του ομαδικού τάφου σε κατοικημένη περιοχή έγινε κατά τη διάρκεια οικοδομικών εργασιών στον δήμο Σαπόπαν, προάστιο της μητροπολιτικής περιοχής της Γουαδαλαχάρας, πρωτεύουσας της πολιτείας Χαλίσκο.

Σύμφωνα με επίσημα δεδομένα, ως τη 31η Μαΐου, στη Χαλίσκο καταμετρώνταν 15.683 υποθέσεις εξαφανίσεων.

«Έπειτα από αναλύσεις των λειψάνων που βρέθηκαν» διαπιστώθηκε πως ανήκουν «σε 34 ανθρώπους», εξήγησε ο εισαγγελέας κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Οικοδομική εταιρεία «μας ειδοποίησε πως βρήκε ανθρώπινα υπολείμματα» στα τέλη του Φεβρουαρίου και έκτοτε «αρχίσαμε να δουλεύουμε», διευκρίνισε ο κ. Γκονσάλες.

Τη Χαλίσκο λυμαίνεται το καρτέλ Νέα Γενιά της Χαλίσκο (ΚΝΓΧ), που χαρακτηρίστηκε στις αρχές της χρονιάς «ξένη τρομοκρατική οργάνωση» από την κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

Σύμφωνα με την Ουάσιγκτον, η συμμορία αυτή, μαζί με το καρτέλ της Σιναλόα, συγκαταλέγεται στους κυριότερους διακινητές φαιντανύλης, συνθετικού οπιοειδούς το οποίο έχε προκαλέσει δεκάδες χιλιάδες θανάτους από υπερβολική δόση στην αμερικανική επικράτεια.

Στο Μεξικό έχουν καταγραφεί πάνω από 127.000 εξαφανίσεις, η πλειονότητά τους μετά το 2006, όταν η τότε ομοσπονδιακή κυβέρνηση άρχισε τον λεγόμενο «πόλεμο» κατά των καρτέλ των ναρκωτικών, αναπτύσσοντας τον στρατό στο εσωτερικό, προσέγγιση που έχει επικριθεί από πολλούς.

Ερευνητές αποδίδουν τις περισσότερες από τις εξαφανίσεις στο οργανωμένο έγκλημα. Συμμορίες θάβουν σε μυστικούς τάφους τα θύματά τους, ή τα αποτεφρώνουν.

Τον Μάρτιο, συγγενείς εξαφανισμένων εντόπισαν εκατοντάδες ζεύγη παπουτσιών και είδη ιματισμού σε εγκαταλελειμμένο ράντσο στην Τεουτσιτλάν, δυτικά από τη Γουαδαλαχάρα.

Το αγρόκτημα δεν υπάρχει αμφιβολία πως αποτέλεσε εγκατάσταση εκπαίδευσης μελών του ΚΝΓΧ. Η εισαγγελία ωστόσο λέει πως μέχρι τώρα, τα αποδεικτικά στοιχεία που συλλέχτηκαν δεν επιτρέπουν να ειπωθεί πως αποτεφρώνονταν συστηματικά πτώματα εκεί, ότι επρόκειτο για μυστικό στρατόπεδο εξόντωσης.

Η Τεχεράνη έκανε σαφές χθες Πέμπτη πως δεν υπάρχει ακόμη κανένα «σχέδιο» για την επανέναρξη των έμμεσων διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ όσον αφορά το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας της Ισλαμικής Δημοκρατίας, αντικρούοντας όσα ανακοίνωσε ο Aμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μετά την κατάπαυση του πυρός που έβαλε τέλος στον πόλεμο 12 ημερών ανάμεσα στο Ισραήλ και στο Ιράν.

Ο έκτος κύκλος των διμερών συνομιλιών για το ιρανικό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας προβλεπόταν να διεξαχθεί τη 15η Ιουνίου, με μεσολάβηση του σουλτανάτου του Ομάν. Ακυρώθηκε εξαιτίας του πολέμου που εξαπέλυσε δυο ημέρες νωρίτερα το Ισραήλ, διεξάγοντας αεροπορικούς βομβαρδισμούς εύρους άνευ προηγουμένου στο Ιράν.

«Η σεναριολογία για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων δεν μπορεί να παίρνεται στα σοβαρά», τόνισε χθες ο υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί στην ιρανική κρατική τηλεόραση.

«Θα ήθελα να πω καθαρά ότι ουδεμία συμφωνία ή διευθέτηση κλείστηκε ενόψει της έναρξης νέων διαπραγματεύσεων. Δεν υπάρχει ακόμη σχέδιο για την έναρξη διαπραγματεύσεων», επέμεινε.

Ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρθηκε προχθές Τετάρτη σε προσεχή συνέχιση των διαπραγματεύσεων. «Θα μιλήσουμε την επόμενη εβδομάδα με το Ιράν, θα μπορούσαμε να υπογράψουμε συμφωνία», είπε.

Η Τεχεράνη, που δεν έχει πάψει να τονίζει πως είναι «νόμιμο δικαίωμά της» να έχει πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα και διαψεύδει πως έχει πρόθεση να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, έχει δηλώσει έτοιμη να ξαναρχίσει συνομιλίες με την Ουάσιγκτον με σκοπό να κλειστεί νέα συμφωνία, η οποία θα προβλέπει περιορισμούς στο πρόγραμμα αυτό, με αντάλλαγμα την άρση κυρώσεων που πλήττουν σκληρά την οικονομία της.

Η προηγούμενη συμφωνία, που κλείστηκε ανάμεσα στο Ιράν και μεγάλες δυνάμεις το 2015 –επισήμως το κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης (ΚΟΣΔ)–, μετατράπηκε σε κενό γράμμα μετά τη μονομερή αποχώρηση των ΗΠΑ από αυτήν το 2018, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία.

Χθες ο Ιρανός ανώτατος ηγέτης, ο αγιατολά Αλί Χαμενεΐ, υποβάθμισε τον αντίκτυπο των βομβαρδισμών που διεξήγαγαν τα ξημερώματα της Κυριακής οι ΗΠΑ, εμπλεκόμενες στον πόλεμο στο πλευρό του Ισραήλ, σε τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις-κλειδιά της χώρας του, στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση μετά το τέλος του πολέμου την Τρίτη.

Οι ΗΠΑ «δεν κέρδισαν τίποτα από αυτόν τον πόλεμο», διαβεβαίωσε, προσθέτοντας πως «η Ισλαμική Δημοκρατία τον κέρδισε και, σε αντίποινα, κατάφερε οδυνηρό χαστούκι στο πρόσωπο της Αμερικής».

Είπε επίσης ότι ο Αμερικανός πρόεδρος «υπερβάλλει» για τα αποτελέσματα των πληγμάτων από στρατηγικά βομβαρδιστικά, «διόλου σημαντικά», κατ’ αυτόν.

Ωστόσο ο κ. Αραγτσί από την πλευρά του αναγνώρισε χθες βράδυ πως υπήρξαν «μεγάλες» ζημιές στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, συμπληρώνοντας ότι ειδικοί της ιρανικής επιτροπής ατομικής ενέργειας «κάνουν αυτή τη στιγμή λεπτομερειακή αποτίμηση των ζημιών».

Γίνεται πλέον στην ιρανική κυβέρνηση «συζήτηση για να απαιτηθούν αποζημιώσεις», είπε ακόμη.

Αφού διαβεβαίωσε επανειλημμένα τις τελευταίες ημέρες πως το ιρανικό πρόγραμμα πήγε πίσω «δεκαετίες» εξαιτίας των βομβαρδισμών των ΗΠΑ, ο κ. Τραμπ υποστήριξε χθες πως «τίποτα δεν είχε απομακρυνθεί» από τις εγκαταστάσεις που έγιναν στόχος την Κυριακή.

Καθώς θα «απαιτούσε πολύ χρόνο, θα ήταν πολύ επικίνδυνο» και το πυρηνικό υλικό «πολύ βαρύ και δύσκολο να μετακινηθεί», συνέχισε μέσω Truth Social.

Ειδικοί εκτιμούν πάντως πως είναι πιθανό το Ιράν να ανέμενε την αμερικανική επίθεση και να μετέφερε εσπευσμένα αλλού τα αποθέματά του περίπου 400 κιλών ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 60%, επίπεδο αρκετά κάτω αλλά όχι πολύ μακριά από το 90%, που είναι απαραίτητο για να κατασκευαστεί ατομική βόμβα.

Σύμφωνα με απόρρητο έγγραφο στο οποίο αναφέρθηκαν την Τρίτη το CNN και άλλα αμερικανικά ΜΜΕ, οι βομβαρδισμοί πιθανόν σφράγισαν τις εισόδους υπόγειων εγκαταστάσεων, αλλά χωρίς να καταστρέψουν τις ίδιες τις εγκαταστάσεις, καθυστερώντας απλώς το ιρανικό πρόγραμμα για μερικούς μήνες.

Ο Λευκός Οίκος επιβεβαίωσε πως το έγγραφο υπάρχει, αλλά χαρακτήρισε όσα μεταδόθηκαν «εντελώς λαθεμένα».

Τα ξημερώματα της 13ης Ιουνίου, το Ισραήλ εξαπέλυσε μαζικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς εναντίον του Ιράν, με δημόσια διακηρυγμένο στόχο να καταστρέψει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Ισλαμικής Δημοκρατίας ώστε να μην αποκτήσει πυρηνικά όπλα — κάτι που η Τεχεράνη αρνείται πως επιδιώκει. Οι δυο χώρες αντάλλασσαν έκτοτε πλήγματα η μια στο έδαφος της άλλης.

Στην ιρανική πλευρά, ο πόλεμος άφησε πίσω τουλάχιστον 627 νεκρούς και 4.870 τραυματίες, σύμφωνα με τον πιο πρόσφατο επίσημο απολογισμό ο οποίος όμως αφορά μόνο, ή κυρίως, τους αμάχους. Τα ιρανικά πλήγματα με πυραύλους και drones άφησαν πίσω 28 νεκρούς στην ισραηλινή επικράτεια, κατά τα πιο πρόσφατα επίσημα δεδομένα της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Στην Τεχεράνη, αρκετοί Ιρανοί εξέφραζαν χθες ανακούφιση για την κατάπαυση του πυρός, αλλά και ανησυχία.

«Πιστεύω ότι η ειρήνη θα διατηρηθεί από την πλευρά του Ιράν, αλλά οι Ισραηλινοί δεν έχουν κρατήσει ποτέ τον λόγο τους. Αν θέλει ο Θεός θα τον κρατήσουν αυτή τη φορά», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο 39χρονος έμπορος, ο Σαΐντ.

Κατά τον εκπρόσωπο του ισραηλινού στρατού ταξίαρχο Έφι Ντεφρίν, ο πόλεμος κατάφερε «σκληρό πλήγμα» στο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, αλλά είναι «ακόμη νωρίς για να αποτιμηθούν τα αποτελέσματα της επιχείρησης».

Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) κρίνει επίσης πως είναι αδύνατο σε αυτό το στάδιο να εκτιμηθούν οι ζημιές και έχει ζητήσει να του δοθεί πρόσβαση στις εγκαταστάσεις του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, Η υπηρεσία, μέρος του συστήματος του ΟΗΕ, «απώλεσε τη δυνατότητα παρακολούθησης του (πυρηνικού) υλικού από τη στιγμή που άρχισαν οι εχθροπραξίες», εξηγούσε προχθές Τετάρτη ο γενικός διευθυντής του, ο αργεντινός διπλωμάτης Ραφαέλ Γκρόσι.

Έπειτα από ψηφοφορία επίσης προχθές στο ιρανικό κοινοβούλιο υπέρ της διακοπής της συνεργασίας με τον ΔΟΑΕ, το Συμβούλιο των Φρουρών, αρμόδιο για την εξέταση νομοθετημάτων, ενέκρινε χθες το σχέδιο νόμου, που πλέον αναμένεται να επιδοθεί στην προεδρία για οριστική επικύρωση.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία για την εφαρμογή αυτού του νόμου» και «πλέον η σχέση μας και η συνεργασία μας με τον Οργανισμό θα αποκτήσει άλλη μορφή», είπε ο ΥΠΕΞ Αραγτσί.

Βλέποντας «πολύ άσχημο οιωνό», η Γερμανία κάλεσε το Ιράν να μην αναστείλει τη συνεργασία με τον ΔΟΑΕ, ενώ η Γερμανία το παρότρυνε να επιστρέψει «χωρίς καθυστέρηση στον δρόμο του διαλόγου» και της συνεργασίας με τον Οργανισμό.

Για τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, το ενδεχόμενο το Ιράν να υπαναχωρήσει από τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (NPT), που επισφράγισε τη συνεργασία της Ισλαμικής Δημοκρατίας με τον ΔΟΑΕ από το 1970, θα ήταν το «χειρότερο σενάριο», θα σήμαινε πως η χώρα θα ήταν εκτός οποιουδήποτε ελέγχου, και θα έθετε σε κίνδυνο τη «συλλογική» ασφάλεια.

Την παραίτησή τους υπέβαλαν στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Μάκης Βορίδης και 3 υφυπουργοί, τα ονόματα των οποίων εμπλέκονται στην υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Όπως τονίζεται σε ανακοίνωση από το γραφείο του πρωθυπουργού «ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Μάκης Βορίδης υπέβαλε την παραίτησή του στον Πρωθυπουργό, για τους λόγους που αναφέρονται στην επιστολή και η οποία επισυνάπτεται. Ο Πρωθυπουργός έκανε δεκτή την παραίτησή του. Παράλληλα, τις παραιτήσεις τους υπέβαλαν οι Υφυπουργοί Εξωτερικών Τάσος Χατζηβασιλείου, Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Διονύσης Σταμενίτης και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Χρήστος Μπουκώρος, οι οποίες επίσης έγιναν δεκτές από τον Πρωθυπουργό. Οι αντικαταστάτες των ανωτέρω θα ανακοινωθούν στις επόμενες ημέρες».

Οι εξελίξεις ήταν από κάποιους αναμενόμενες και όπως τονίζουν κυβερνητικές πηγές οι παραιτήσεις δεν ζητήθηκαν γιατί θεωρήθηκε ότι μέσα από τους διαλόγους προέκυπταν ποινικές ευθύνες αλλά γιατί θεωρείται απαράδεκτη αυτού του είδους η πολιτική συμπεριφορά δηλαδή να γίνονται ρουσφέτια.  Σύμφωνα με πληροφορίες οι αντικαταστάτες αναμένεται να ανακοινωθούν την Δευτέρα 30/06/25 μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου όπου και αναμένεται να τοποθετηθεί ο πρωθυπουργός για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ.